นวัตกรรม หมายถึง ความคิดและการกระทำใหม่ๆที่นำมาใช้ในการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง การดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น(สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน หนึ่งโรงเรียนหนึ่งนวัตกรรม:2549)
นวัตกรรมทางการศึกษา หมายถึง แนวคิด ทฤษฎี ระบบ กระบวนการ เทคนิค วิธีการ แนวปฏิบัติ และสิ่งประดิษฐ์ที่พัฒนาขึ้นใหม่เพื่อแก้ปัญหา และพัฒนาคุณภาพการศึกษา(สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน หนึ่งโรงเรียนหนึ่งนวัตกรรม :2549)
เป้าหมายของนวัตกรรมทางการศึกษา
1. เพื่อแก้ปัญหาการเรียนรู้ที่เกิดขึ้น
2. เพื่อทำให้การเรียนรู้บรรลุเป้าหมายทางการศึกษาที่วางไว้
3. เพื่อให้การจัดการศึกษามีประสิทธิภาพบรรลุเป้าหมายได้ดีขึ้น (รศ.ดร.สำลี ทองทิว คำบรรยายการประชุมสัมมนาแนวทางการพัฒนานวัตกรรมในโรงเรียน เอเชียแอร์พอร์ท เซียรังสิต ปทุมธานี)
นวัตกรรม :นวัตกร
นวัตกรรม เป็นวัฒนธรรม วิธีคิด บรรยากาศ บริบทที่เอื้อ อย่าไปยึดติดว่า นวัตกรรมเป็น product หรือ result ในสภาพจริงความผิดพลาดยิ่งมาก ปัญญายิ่งเกิด ครูต้องทำตัวเป็นนักกระตุ้น ให้เด็กคิดค้นหาเรื่องที่อยากเรียนเอง จะทำให้เขาค้นพบตัวตนที่แท้จริงในการเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกัน ในขณะเดียวกันถ้ามีความเห็นต่างกัน การทดลองเพื่อค้นหาตำตอบต้องเกิดขึ้นนั่นก็คือโอกาสในการสร้างนวัตกรรมได้เริ่มขึ้นแล้ว เปรียบเสมือนเด็กคือต้นไม้ เราคือเกษตรกร ทำอย่างไรให้เขาออกผลได้โดยไม่ต้องใช้สารเคมีช่วยกระตุ้น ดังนั้นก่อนสร้างนวัตกรรมต้องเตรียมนวัตกรก่อน นวัตกรที่ดีต้องต้องเข้าใจความเป็นมนุษย์และปรับสันดานตัวเองให้ได้ก่อนจึงจะเกิดนวัตกรรม(ดร.วรภัทร์ ภู่เจริญ การเรียนรู้ในองค์กร : คำบรรยายการประชุมสัมมนาการพัฒนานวัตกรรมในโรงเรียน เอเชีย แอร์พอร์ท เซียรังสิต ปทุมธานี)
การจัดการนวัตกรรม
ความรู้คืออะไร
รู้ว่า รู้อะไร | รู้ว่า ไม่รู้อะไร |
ไม่รู้ว่า รู้อะไร | ไม่รู้ว่า ไม่รู้อะไร |
แผนภูมิแสดงความรู้ในบุคคล
จากแผนภูมิดังกล่าวจะเห็นว่าความรู้มีอยู่ในตัวคนตลอดเวลาในการใช้ชีวิตประจำวัน แต่บางคนไม่สามารถถ่ายทอดออกมาเป็นลายลักษณ์อักษรได้ความรู้นั้นก็ย่อมจะตายตามบุคคลนั้นไปด้วย ความรู้เหล่านี้เป็นความรู้ฝังลึกในตัวบุคคล(tacit knowledge) ทำอย่างไรจะทำให้ความรู้เหล่านี้ไม่สูญหายไปตามตัวบุคคล กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยการจัดการความรู้( knowledge management)จึงเป็นสิ่งสำคัญในปัจจุบัน
......................................................................
ชลอ เอี่ยมสอาด
เอกสารประกอบการประชุมสัมมนาปฏิบัติการแนวทางการพัฒนานวัตกรรมในโรงเรียน
ศึกษานิเทศก์สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานครปฐม เขต
กระบวนการจัดการความรู้
↓
ผู้รู้ → → ถ่ายทอดขัอมูล → เข้าแฟ้ม → ขึ้นหิ้ง
↓↓
→ถ่ายทอดต่อผิด ↓บอกไม่หมดเพี้ยนเวทีรับรู้ →แลกเปลี่ยนเรียนรู้ → กิจกรรม
↓
ลงมือทำ/ทดลอง/นำร่อง
↓
↓บันทึกความรู้ → นวัตกรรม
แนวทางการจัดทำนวัตกรรมการศึกษา
นวัตกรรม คือสิ่งที่เพิ่มพูนคุณภาพ อาทิ
- เพิ่มคุณภาพผลการเรียน
- ลดช่องว่างระหว่างเด็กเก่งและเด็กอ่อน
- เด็กทุกคนได้การเรียนดีที่สุด (ดร.โกวิท ประวาลพฤกษ์ คำบรรยายการประชุมสัมมนาแนวทางการพัฒนานวัตกรรมในโรงเรียน เอเชีย แอร์พอร์ท เซียรังสิต ปทุมธานี)
การสร้างนวัตกรรม
การสร้างนวัตกรรมมีขั้นตอนสำคัญ ดังนี้
1.ปัญหาที่แท้จริงคืออะไร และจะแก้อย่างไร ประเด็นนี้มีความสำคัญมาก เพราะเราต้องรู้ปัญหาที่แท้จริงก่อนลงมือแก้ปัญหาจะทำให้สามารถแก้ปัญหาได้ตามเป้าหมายที่ต้องการ
2. นำปัญหาที่พบมาวาดเป็นภาพ โดยลงข้อมูลที่สำคัญ ๆก่อนไปที่ละภาพ
3. นำภาพที่ได้มาวิเคราะห์ หาสาเหตุว่าเป็นเพราะอะไรและจะแก้ไขได้อย่างไร วิเคราะห์ต่อไปว่าการแก้ไขนั้น ๆเรารู้อะไรบ้างและเราไม่รู้อะไร ทำอย่างไรจึงจะรู้ นำมากำหนดเป็นแผนภูมิ เช่นการสอนให้เด็กจำได้ เรารู้ว่าการท่องมากทำให้จำได้นานมีอะไรอีกที่เราไม่รู้
ขัอความรู้ที่เรารู้แล้ว | ข้อความรู้ที่เราต้องรู้อีก |
ท่องมากครั้งจำได้นาน | การเรียนแบบใดจำได้นานเหมือนการท่อง |
การจำที่ดีครั้งหนึ่งไม่เกินเจ็ดอย่าง | การฝึกให้เด็กจำข้อมูลเป็นก้อนทำอย่างไร |
องค์ประกอบในการจัดทำนวัตกรรม
ความรู้ | จุดเด่น | ต้นทุน |
คุณภาพ | ฝีมือเดิม | สังเคราะห์ |
ตรงตามความความจำเป็นในการแก้ปัญหา
ผลที่ได้มีคุณค่า
จัดการนำสูผลได้จริง
กระบวนการคิด |
1. เห็นปัญหาหรือไม่
2. มองเห็นแนวทางแก้ปัญหาหรือไม่ ประเมินแนวทางแก้ปัญหาหรือไม่
3. หาแนวทางแก้ปัญหาที่ดีที่สุด
แสดงเป็นแผนภูมิตารางวิธีการจากซ้ายเรียงไปขวาปัญหา | แนวทางแก้ไข | ทางเลือก | แก้ได้ | นวัตกรรม วิจัยพัฒนา ศึกษาค้นคว้า |
ลองใช้
ชำนาญลองใช้
แก้ไม่ได้ ปรับปรุง
ข้อสังเกตในการใช้นวัตกรรม
1.ไม่มีการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน
2. ใช้นวัตกรรมที่นำเข้ามาจากภายนอกโรงเรียนโดยไม่มีการปรับให้เข้ากับบริบทของเรา
3.ไม่เข้าใจเป้าหมาย ลักษณะธรรมชาติของนวัตกรรม
4.เข้าไม่ถึงการดำเนินงานที่เป็นหัวใจของนวัตกรรม (รศ.ดร.สำลี ทองธิว คำบรรยายการประชุมสัมมนาแนวทางการพัฒนานวัตกรรมในโรงเรียน เอเชีย แอร์พอร์ท เซียรังสิต ปทุมธานี)